در داروخانهها خبری از واکسن نیست
توزیع قطرهچکانی واکسن کمیاب و گران آنفلوانزا
روزنو :اخبار مربوط به شیوع آنفلوانزا وارد مرحله دیگری شده است؛ مرحله هشدار و مرگ و قرارگرفتن در پیک. روز گذشته وزیر بهداشت اعلام کرد در قله آنفلوانزا قرار گرفتهایم و بیشترین ابتلا هم بین کودکان پنج تا ۱۴ سال است.
از همه جا خبر از سویه جدید و سرعت ابتلا میرسد و در این وضعیت، توصیه به تزریق واکسن آنفلونزا. بهطوری که محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، هفته گذشته به گروههای پرخطر توصیه کرد واکسن بزنند. اما سؤال این است: کدام واکسن؟ از کجا؟ گزارش میدانی نشان میدهد در داروخانهها خبری از واکسن نیست؛ متصدیان فروش دارو میگویند تنها در ابتدای پاییز واکسن توزیع شده و حالا جز داروخانههای خاص و به صورت محدود، واکسن آنفلوانزا برای خرید وجود ندارد. در کنار همه اینها امسال به علت گرانبودن واکسن، تقاضا برای خرید به شکل محسوس کاهش یافته است. همینطور برخلاف سالهای گذشته، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو سهمیهای برای واکسن به گروههای حساس و آسیبپذیر اختصاص نداده و این مسئله سبب شده تا دسترسی این افراد که باید در اولویت دریافت واکسن باشند، با محدودیتهایی جدی همراه شود. بررسیها از مشکلات موجود در عرضه این واکسن، کمبودهای گسترده، بیاعتمادی جامعه به واکسن ایرانی و افزایش زیاد قیمتها حکایت دارد. پیگیریها برای ارتباط با مسئولان سازمان غذا و دارو طبق روال همیشگی، بینتیجه ماند و در این میان محمد هاشمی، روابطعمومی سازمان غذا و دارو، درباره وضعیت توزیع و کیفیت واکسن آنفلوانزا فقط به این توضیحات بسنده کرد که: «اگرچه زمان مطلوب برای تزریق عمدتا در ابتدای فصل بوده، اما واکسن همچنان در داروخانهها موجود است و افراد دارای شرایط خاص یا کسانی که براساس نظر پزشک نیاز به تزریق دارند، میتوانند از این امکان استفاده کنند»؛ موضوعی که گزارش میدانی «شرق» آن را تأیید نکرد.
قیمتها در دست بازار آزاد
ایمپلنت دندان دیجیتال! بدون درد! بدون خونریزی! مشاوره رایگان
دریافت نوبت
داروخانه مرکزی ستارخان، یکی از داروخانههای دولتی این محله است که صف نسبتا طولانی در مقابل آن دیده میشود. متصدی داروخانه درباره واکسن آنفلوانزا میگوید: «دیگر پیدا نمیشود. واکسن هر شرکتی را پیدا کردی، بخر». به گفته او، دو واکسن وارداتی و یک واکسن تولید داخل وجود دارد؛ واکسن داخلی 500 هزار تومان، واکسن فرانسوی 700 هزار تومان و واکسن هلندی 900 هزار تومان است. البته الان دیگر هرکسی هر قیمتی دوست دارد، میفروشد. زنی در انتظار نوبتش در داروخانه ایستاده و حرفها را میشنود: «تمام خانواده ما واکسن زدهاند، اما همه خیلی سخت مبتلا شدند و دارو روی آنها جواب نداده است». داروخانه ابنیمین در محله دریاننو قرار دارد، متصدی این داروخانه زنی جوان است که مشغول نوشتن توضیحات روی بسته قرص است: «احتمالا چند عدد واکسن آنفلوانزای ایرانی موجود باشد که حدود ۹۰۰ هزار تومان است». قیمت در این داروخانه
۴۰۰ هزار تومان بیشتر است، اما اینجا تنها داروخانهای نیست که با قیمتی متفاوت این واکسن را عرضه میکند. داروخانه دیگر، «مدد ایران» در کنار بیمارستان رسول اکرم(ص) است؛ داروخانهای که مراجعهکنندگان زیادی ندارد. متصدی داروخانه میگوید: «ما واکسن آنفلوانزا نداریم اما اگر خواستی بخری، حتما هلندیاش را بزن». قیمتش چقدر است؟ «یک میلیون تومان. اما به شرطی که پیدا کنی». در داروخانه کلینیک کودکان خیابان طالقانی قیمت دیگری اعلام میشود: «یکمیلیونو صد هزار تومان قیمت واکسن هلندی است، البته ما تمام کردهایم». در داروخانه «افشین» که داروخانه منتخب دانشگاه علومپزشکی ایران است، واکسن فرانسوی با قیمت 750 هزار تومان فروخته میشود، همینطور در داروخانه قاضینیا در شهرآرا، قیمت واکسن هلندی یک میلیون تومان است. در این میان، تنها داروخانه دارای واکسن که به قیمت واقعی میفروشد، داروخانه مرکزی هلالاحمر در خیابان سپهبد قرنی است که واکسن فرانسوی را 700 هزار تومان میدهد.
بیاعتمادی به واکسن ایرانی
جلوی در داروخانه ابنیمین، باران پاییزی بر سایهبان میخورد، زاویه میگیرد و بر سر عابران پیاده میریزد. مردی با کاپشن مشکی و کیسهای پر از دارو بیرون میآید و رو به آنها که ایستادهاند، میگوید: «اگر برای بچه میگیری، ایرانی نخر. بچه من فرانسوی زد و بچه برادرم ایرانی. الان بچه من سرمای خفیفی خورده و بچه برادرم حسابی مریض است». به کیسه قرص و آمپولها اشاره میکند: «اینها را برای بچه برادرم خریدهام». او تنها کسی نیست که توصیه به خرید واکس خارجی میکند، حتی متصدیان داروخانهها هم میگویند بهتر است نوع خارجی خریده شود. بیاعتمادی به واکسن ایرانی اگر ناشی از کیفیت و دستاورد واقعی آمپول نباشد، قطعا ناشی از اطلاعات غیرشفاف است. واکسن آنفلوانزای ایرانی با نام «فلوگارد» در پاییز 1400 معرفی و به بازار عرضه شد. از آن زمان تا حالا مصرف این واکسن برای افراد زیر 18سال توصیه نشده و بهطور رسمی اعلام شده که هنوز آزمایشها بر روی کودکان و زنان در دوران شیردهی تمام نشده است. از سوی دیگر، این واکسن از نظر علمی نیز در شرایطی غیرشفاف عرضه شده است. شرکت «نیواد فارمد سلامت» که تولیدکننده آن است، تاکنون تمام دادههای بالینی و نتیجه آزمایشها را عرضه نکرده و از سوی دیگر تأییدیه این واکسن در یک نهاد معتبر بینالمللی را نگرفته است. در کنار همه اینها، یکی دیگر از عوامل اعتمادسازی یعنی ارائه متداوم و شفاف گزارش عوارض دارو نیز از طرف این شرکت یا وزارت بهداشت تا به حال انجام نشده است. این مسائل در کنار بیاعتمادی عمومی به واکسن ایرانی که در دوران کرونا نیز باعث ایجاد صفهای طولانی برای واکسن خارجی و تزریق محدود واکسن ایرانی از طرف مردم شده بود، «فلوگارد» را تبدیل به گزینهای غیرمطمئن برای عموم کرده است؛ گزینهای که میتوانست در شرایط تحریم و محدودیتهای دارویی در صورت رعایت پروتکلهای جهانی شفافیت علمی و برنامههای مناسب تبلیغات و جذب اعتماد، راهحلی برای کنترل شیوع آنفلوانزا باشد.
تقاضا برای واکسن ایرانی کم است
«محمود هادیپور» داروسازی است که در مرکز تهران داروخانه دارد. او هم به افزایش قیمت واکسن آنفلوانزا اشاره میکند و به «شرق» میگوید: «امسال به علت افزایش قیمت، تقاضا برای واکسن کاهش یافته و افرادی که واقعا نیازمند واکسن بودهاند، برای خرید آن هزینه کردند. اما مشکل بزرگ در این میان، دسترسی محدود بیماران خاص در بسیاری از مناطق به واکسن است؛ علت این مسئله کوتاهی شبکههای بهداشت در تخصیص و ارائه مخصوص این واکسن به بیماران خاص است». امسال در توزیع واکسن مشکلی ایجاد شد؛ وزارت بهداشت بر واکسن ایرانی تأکید داشت و مصرفکنندگان و پزشکان بر واکسن وارداتی. «هادیپور» ادامه میدهد: «وزارت بهداشت معتقد است چون واکسن تولید کردهایم، پس واکسن به حد کافی موجود است، اما پزشکان و بیماران متقاضی واکسن خارجی هستند. اگر تقاضا برای واکسن ایرانی باشد، تصور وزارت بهداشت درست است، اما بین بیماران و پزشکان تمایل به تزریق واکسن ایرانی وجود ندارد». او میگوید: «بهعنوان یک داروساز اخلاق و وجدان حکم میکند که واکسن خارجی به متقاضیان ارائه شود. چون گزارش شفافی درباره فرایند تولید و تأیید این واکسن منتشر نشده، مصرف آن نگرانکننده است. من بهعنوان یک داروساز، وقتی یک نفر برای کودک یا یکی از اعضای سالمند خانواده با مشکل متابولیکی واکسن میخواهد، به او واکسن خارجی پیشنهاد میدهم».
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
«مجتبی بوربور» مدیر داروخانهای در تهران است. او درباره وضعیت پخش واکسن در ابتدای پاییز میگوید: «واکسن بهموقع در داروخانهها پخش شد اما تعدادش خیلی کم بود. از سوی دیگر دریافت مجوز برای واکسن فرانسوی هم زیاد طول کشید و با تأخیر توزیع شد. زمانی هم که توزیع شد، دیگر دیر شده بود و نوشدارو بعد از مرگ سهراب شد». واکسن امسال جز کمبود، افزایش قیمت درخور توجهی هم دارد: «امسال قیمت خیلی بالا رفت و باعث شد تقاضا برای دریافت واکسن کاهش یابد». «بوربور» میگوید در این شرایط، واکسن ایرانی که در ابتدا تنها واکسن با پخش گستردهتر بود نیز مورد استقبال مردم قرار نگرفت: «در ابتدا با نبود واکسنهای خارجی نیز واکسن داخلی تنها 10 درصد مورد استقبال قرار گرفته بود. تفاوت قیمت پایین آن با واکسن خارجی نیز مزید بر علت بود». او تأکید میکند در شرایط فعلی پیشنهاد تزریق واکسن از طرف وزارت بهداشت بیفایده است: «مردم میگویند چهار ماه از سال را از دست دادهایم و دیگر زدن واکسن فایدهای ندارد. برای موج جدید دریافت واکسن نیز توزیع دوبارهای صورت نگرفته است». «قباد مرادی»، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، ششم مهرماه امسال گفته بود که سال گذشته ۸۰۰ هزار دُز واکسن آنفلوانزای ایرانی در شبکه بهداشت توزیع شد که برای امسال این میزان به یکمیلیونو ۳۰۰ هزار دُز رسیده است. با توجه به شرایط اقتصادی و منابعی که در اختیار وزارت بهداشت وجود دارد، به نظر میرسد که نمیتوان بیشتر از این واکسن آنفلوانزا برای شبکه بهداشت تهیه کرد. طبق اعلام سازمان غذا و دارو در مهرماه 1404، سه تا سه و نیم میلیون دُز واکسن آنفلوانزا در ایران وارد و تولید شده است که از این عدد نزدیک به یک میلیون دُز به کادر درمان اختصاص یافته و دو تا دو و نیم میلیون دُز در داروخانهها توزیع شده است؛ عددی که وقتی در کنار آمار مرتبط با استاندارهای جهانی واکسیناسیون آنفلوانزا قرار بگیرد، معنا مییابد. اما آمار محدودی که منتشر شده است، نشان میدهد امسال در ایران تنها نزدیک به 30 درصد سالمندان، شش درصد زنان باردار و 60 درصد کادر درمان توانستهاند واکسن دریافت کنند، همینطور برای افراد مبتلا به بیماریهای خاص سهمیهای در نظر گرفته نشده است.
